Protez
Ağızda çeşitli nedenlerle kaybedilmiş olan dişlerin ve dokuların, çiğneme fonksiyonlarını, konuşmaya katkılarını ve estetiğini iade etmek için mevcut dokuların da sağlığının korunmasına yardımcı olmak üzere yapılan apareylerdir.Sabit , hareketli ve implant üstü protezler olmak üzere üçe ayrılırlar:
1)Sabit protezler:
Kısmi diş eksikliklerinde boşluğun her iki tarafında bulunan komşu dişler destek alınarak yapılan protezlerdir. Çeşitleri:
– Kuron Kaplama:
Dolgu ile estetik ve fonksiyonu sağlanamayan dişlerde, dişin küçültülüp doğal şekline uygun görüntü ve sağlamlık kazandırılmasıdır.
– Köprü:
Bir veya birden fazla diş eksikliğinde, komşu dişlerin küçültülüp üzerine yapılan özel kaplamalardan destek alınılarak ara boşlukların doldurulması işlemidir. Böylelikle “Protez Çeşitleri” boşluğa gelecek çiğneme basıncını kesilen komşu dişler paylaşır. Ayrıca bir seçenekte hastanın imkanı varsa “İmplant” yapılarak komşu dişler kesilmekten ve aşırı basınç altında kalmaktan kurtulur.
Sabit protezler, yapımlarında kullanılan malzemeye göre de sınıflandırılabilirler:
– Full metal:
Daha çok arka azı diş bölgesinde yeterli mesafe olmadığı zaman ve çiğneme basıncına dayanıklılık istendiğinde tercih edilir. Zamanla dişetlerinde renklenme ve hassas bünyelerde alerji olasılığı vardır. En ucuz sabit protez yöntemidir.
– Metal alt yapılı porselen:
Porselenin altında kullanılan metal direnç sağlamak içindir, ancak ışık geçirgenliği olmadığı için metal alt yapı porselenin estetiğini adeta gölgeler. Metal zamanla dişetlerinde renklenme yapabilir. Ucuzdur.
– Zirkonyum alt yapılı porselen protez:
Zirkon alt yapı ışık geçirgenliği sayesinde doğal dişlere daha yakın estetik elde ederken dayanıklılığı da korur. Dokulara daha uyumludur. Pahalıdır.
– Empress (sıkıştırılmış / güçlendirilmiş porselen):
Doğala yakın görünüm için diğer yöntemlerden biridir, ancak uzun köprülerde dayanıklılığı azdır. Dokulara daha uyumludur. Pahalıdır.
2)Hareketli Protezler:
Sabit protez yapılamayan kısmi ya da tam dişsizlik hastalarda tercih edilirler. Bu tarz protezlerin kullanımında hastaların konforunu ve estetiğini arttırmak için değişik uygulamalar yapılır. Çeşitleri:
a) Tam Protez:
Tüm dişlerini kaybetmiş hastalarda çene ve mukoza destek alınarak yapılan protezlerdir. Kişiden kişiye kullanım performansı değişir.
-İmplant destekli tam protez
Tam protezlerin ağızda sabitlenmesi, kullanım sırasında oynamaması için implant uygulamalardan yararlanılmaktadır. Çene kemiğine yerleştirilen implantlar ve bunlardan destek alınarak hazırlanan protezler ile sadece yumuşak dokudan değil birkaç noktada direkt kemikten destek alarak protezin kullanım kolaylığı ve hastanın konforu sağlanır. Bu yöntem hastalara kendi dişleriyle çiğniyormuş hissi verir ve bu sebeple sıklıkla tercih edilmektedir.
-Diş destekli tam protez (Teleskop Uygulama)
Hastanın ağzında ebatları küçük ve kullanılabilir birkaç diş kalmışsa ve estetik amaçlı olarak bölümlü protez çeşitleri tercih edilmiyorsa dişler tam protezlerin altında kalacak şekilde biçimlendirilir. Dişlerin üzerine ve tam protezin altında hazırlanan yuvaya kaplamalar yerleştirilir. Bu uygulama ile diş ve çevre dokusu korunmuş olur, hastanın estetiği sağlanmış olur ve hastanın tam protezi sabitlenmiş olur.
b)Parsiyel Protez (Bölümlü Protez)
Kısmi diş eksikliğinde köprü gibi sabit protezlerin yapılamadığı durumlarda eksik bölgelerin üzerine yumuşak dokudan destek alacak şekilde oturan ve var olan dişlerden çeşitli yöntemlerle destek alınan protez çeşididir.
– Kancalı protez:
En basit bölümlü protez yöntemidir. Dişlerden destek almak için bölümlü protezin gövdesinden uzanan kroşe (kanca) dediğimiz metal kullanılır. Destek alınacak dişler görünür yerdeyse estetik sıkıntılar yaratır. Bölümlü protez kullanım sırasında hareket ettikçe dişleri saran kancalar dişe sürtünür ve zaman içinde dişin yüzeyinde aşınmalar(çürükler) oluşabilir. Kancalar zaman içinde esneyebilir, dişi sarma özelliği zayıflayabilir ve bölümlü protez daha hareketli hale gelebilir.
– Asetalli uygulama:
Kancalı protezin estetik sıkıntısını bir nebze azaltmak için uygulanan yöntemdir. Temel olarak kancalı protezin aynısıdır, ancak bölümlü protezdeki kanca ve gövde metalden değil asetal dediğimiz diş renginde olan özel plastik malzemeden yapılır. Sürtünmeden dolayı dişe metal kadar zarar vermez. Kancalar deforme olmaz ancak kırılabilir. Zaman içinde dış etkenlerden dolayı renkte değişim ve koku yapma olasılığı vardır.
– Hassas Tutuculu Protez:
Estetik görüntü sağlamak, bölümlü protezi daha stabil hale getirmek ve dişlerde oluşabilecek hasarların önüne geçebilmek için ortaya çıkmış bir yöntemdir. Bölümlü protezin dişlere tutunmasını sağlamak için hassas tutucu dediğimiz ara parça kullanılır. Bu yöntemde bölümlü proteze en yakın iki dişe hassas tutucunun erkek kısmı üzerinde olan porselen kaplama yapılır. Bölümlü protezin dişe komşu kısmına hassas tutucunun dişi kısmı yerleştirilir.
3)İmplant üstü protezler
Bütün dişlerin kaybedildiği ağızlarda bazı hastalar yine de hiç çıkmayan tamamen sabit protezler istemektedir. Bu durumda damaklara belli aralıklarla ve belli sayıda implantlar yerleştirilir. Üzerlerine damak protez yerine köprü benzeri protezler hazırlanır.